Maite Peña Zainketa eta Gizarte Politiketako diputatuak eta Joseba Zalakain SIIS Dokumentazio eta Ikerketa Zentroko zuzendariak Pobreziari eta Gizarte Bazterkeriari buruzko Gipuzkoako Inkestaren laugarren edizioan jasotako emaitzak aurkeztu dituzte gaur goizean. Gipuzkoako Foru Aldundiak sustatutako eta SIISek egindako estatistika-eragiketak pobrezia, gabezia, bazterketa eta desberdintasun egoeren hedapenari buruzko datu nagusiak azaltzen ditu, eta 2012, 2014 eta 2018 urteetan egindakoei jarraipena ematen die. Diputatuak azpimarratu duenez, inkesta honek "gero eta desberdintasun gutxiago dituen eta kohesionatuagoa" den lurraldea erakusten du, "errekorreko Gini indizea" duena, baina gaineratu du "susperraldi ekonomikoa ez dela iristen ari zailtasun handienak dituzten sektoreetara, pobrezia-egoerak kronifikatzeko arriskua ikusten baita".

Gini indizea, errenta-desberdintasuna neurtzen duena, lau puntu jaitsi da 2008tik, 23,0 puntutan kokatuz, "munduan desberdintasun gutxien duten lurraldeen artean kokatzen gaituen datua". Eta gauza bera gertatzen da, Maite Peñaren hitzetan, S80/S20 adierazlearekin eta AROPE tasarekin, 2018tik 3,3 puntu jaitsi baita, %19,2tik %15,9ra, "historikoki balio txikiena erakusten duen datua". Bazterkeriari eta gizarteratzeari buruzko datu nagusiei dagokienez, biztanleriaren %60 erabateko integrazio-egoeran dago, % 24,9 egoera eskasean; % 6,4 bazterkeria egoera moderatuan dago, eta % 9,7 bazterkeria egoera larrian.

Diputatuak pobreziaren adierazleak ere errepasatu ditu, eta ongizate-egoeran dagoen biztanleriaren ehunekoa handiena da 2012an inkesta hau egiten hasi zenetik (biztanleriaren %85,6). Hala ere, %14,4 pobrezia-arriskuan dago (atalasea 1.000 euro pertsonako), hau da, 102.300 pertsona, nahiz eta ehuneko hori ere 2 puntu jaitsi den 2018tik; eta biztanleriaren %5,9 pobrezia larrian dago (atalasea 666 euro pertsonako), 42.200 pertsona Gipuzkoan.

Pobreziarekin eta gizarte-bazterketarekin lotutako adierazle gehienek hobera egin dute gure inguruko gainerako lurraldeetan gertatutakoarekin eta ekonomia eta lan adierazleen hobekuntzarekin bat etorriz. Egoera konparatiboa "oso ona" da ia adierazle guztietan, "baita Europar Batasunarekin alderatuta ere", azpimarratu du diputatuak. Gainera, nabarmendu du Gipuzkoa dela halako inkesta bat garatzen duen lurralde bakarra, Euskadirekin batera.

Aztertutako adierazle nagusiek Gipuzkoako egoera hobetu dela erakusten dute, "gero eta desberdintasun gutxiago dituen lurraldea" islatuz: "Datu itxaropentsuak eta, oro har, oso positiboak dira, baita eboluzioari dagokionez ere", adierazi du Peñak. Hala ere, azpimarratu duenez, "ez dugu irakurketa atsegina soilik egiten, datu horiek guztiak oinarri gisa hartzen ditugu pobrezia desagerrarazteko eta desberdintasun sozialekin amaitzeko politika zehatzak lantzen jarraitzeko". Inkestaren laugarren edizio honek "erakusten digu susperraldi ekonomikoa ez dela iristen ari zailtasun handienak dituzten sektoreetara, eta horrek agerian uzten digu, lurralde osoari, gizarte-bazterkeriaren, pobreziaren eta desberdintasunaren aurkako estrategia integral, dimentsio anitzekoa eta partekatuan aurrera egiteko beharra", amaitu du diputatuak.

Inkestaren laugarren edizioa

Inkestak Gipuzkoan pobrezia, desberdintasun edo bazterkeria egoeren hedapena eta bilakaera aztertzen ditu, baita pobrezia-egoeran dauden biztanleen bizi-baldintzak ere, eguneroko bizitzako hainbat eremuri dagokienez. Hori horrela, Joseba Zalakain SIISeko zuzendariak azaldu duenez, 1.500 etxetan egindako inkesta da, behin Covid-19aren krisia amaituta, hazkunde ekonomikoaren eta enpleguaren, inflazioaren eta prezioen igoeraren testuinguruan, eta gizarte-politika hedakorren testuinguruan.

Inkestak islatzen duen emaitza nagusia pobreziaren eta desberdintasunaren tasen murrizketa da, pobrezia larriaren adierazlea izan ezik, mantendu egiten dena. Azpimarratzekoa da, era berean, adierazle subjektibo ia guztiak hobetu direla, hala nola hilaren amaierara iristeko gaitasuna, gastuen murrizketa eta abar. Hala ere, beren burua pobretzat dutenen ehunekoa apur bat igo da, "inflazioaren ondorioz ziurrenik", azaldu du Joseba Zalakainek.

Azaldu duenez, pobrezia eta desberdintasun tasen murrizketa hori beste datu-iturri batzuetan ere ikusten da, hala nola Estatistikako Institutu Nazionalaren Errenta Banaketen Atlasean, hala nola Euskadiko Pobreziari eta Desberdintasunei buruzko Inkestan, adierazle horiek "Gipuzkoan beheranzko joera" dutela erakusten baitute. Hobekuntza azal dezaketen arrazoien artean, honako hauek izan daitezke: enpleguaren bilakaera ona, LGSaren igoerak, enpleguaren sorrera, soldata baxuen hazkunde handiagoarekin soldata-desberdintasuna murriztea edo gizarte-babeserako tresnak hobetzea.

Zalakainek azaldu duenez, "oraindik ere badiraute ere, kolektiboen arteko desberdintasunak murriztu egiten dira". Hala ere, adinak, okupazioak eta jatorriak funtsezko faktorea izaten jarraitzen dute pobrezia-arriskuari dagokionez. Amaitzeko, "biztanle pobreen" bizi-baldintzak errepasatu ditu, eta azpimarratu du haur, gazte eta etorkinek pisu handiagoa dutela, baita emakumeek ere, hezkuntza-maila eta lan-okupazio txikiagoa duten pertsonek eta euskararen ezagutza- eta erabilera-maila txikiagoa dutenek.