Elgoibarko Udalak osatu du Elgoibarko gazteen emantzipazio-eskariaren eta -beharren diagnostikoa. Ikertaldek Udalak eskatuta egindako txostenak 18 eta 34 urte bitarteko gazteek etxebizitzari dagokionez duten egoeraren diagnostiko xehatua jasotzen du.

Ane Beitia alkateak, Maialen Gurrutxaga Gazteria zinegotziak eta Iosu Arraiz Hirigintza zinegotziak aurkeztu dute azterlana prentsaurrekoan, eta egindako hainbat esku-hartzetan oinarritzen da: Elgoibarren erroldatuta dauden eta emantzipatuta ez dauden 18 eta 34 urte bitarteko gazteei egindako 310 elkarrizketa, Elgoibarren erroldatuta dauden eta azken urteetan emantzipatu diren 18 eta 34 urte bitarteko gazteei egindako 107 elkarrizketa, eta Etxebizitza Sailaren berariazko erroldaren azterketa, eta EAEko estatistika-iturriak.

Ane Beitiak adierazi du Elgoibar “bereziki aktiboa” izan dela etxebizitza babestuen sustapenean, babes ofizialeko etxebizitza batean emantzipatutako gazteen ehuneko handiarekin. Era berean, Elgoibarko Udalak gazteen emantzipazioa bultzatzeko politikak ezarri ditu 2017. urteaz geroztik, Gaztelagun laguntza-programaren osagarri den diru-laguntzen lerro bat sortuz, programa horretan jasotako gehieneko diru-sarrerak baino handiagoak eta 30.000 eurotik beherakoak dituzten 18 eta 34 urte bitarteko gazteentzat. Laguntza horien bidez, bost urte hauetan 89 pertsonak jaso dituzte hilean 250 € arteko laguntzak udalerri barruan etxebizitza bat alokatu ahal izateko, 3 urtez gehienez ere.

Bizigune bezalako etxebizitza hutsak mobilizatzeko programek ezarpen nabarmena dute Elgoibarren, eta horri esker, baliabide gutxien dituzten biztanleek (horien artean gazteek) alokairu eskuragarria lor dezakete.

Gauzak horrela, datozen urteetan Elgoibarko eraikinen eta etxebizitzen parkea birgaitzea bultzatu nahi da, bereziki premia handiena duten guneetan, hala nola Alde Zaharrean.
Beitiak adierazi du diagnostiko horren emaitzak kontuan hartuko direla premia handiena duten kolektiboei (24 urte baino gehiago dituztenak eta emantzipatzeko premia handiena dutenak) eta, genero-ikuspegitik, lan-prekarietatearen maila altuagoa duten emakumeei mesede egiten dieten emantzipazioari laguntzeko neurriak aztertzerakoan.

“Gure apustua argia da — dio Beitiak —, elgoibartarrek beren udalerrian bizitzeko aukera izan dezaten nahi dugu, Elgoibarren beren bizi-proiektua aurrera eramateko aukera izan dezaten, horrela herriaren etorkizuna bermatzeko, bertako jendearen eta inguruaren aldeko apustua egiten duen oraina eta etorkizuna. Ardatz estrategikoa da Udal Gobernuarentzat etxebizitza eskuratzeko aukera bermatzea; etxebizitza eskuratzeko estrategia integrala bultzatzen dugu: alokairurako laguntzak, emantzipazio-laguntzak, merkaturatzeko etxebizitzen birgaitzea eta eraikuntza berria bultzatzea”.

3 gaztetik 2 ez daude emantzipatuta Elgoibarren

Elgoibarko biztanleriak gora egin du XXI. mendean, +%8a baino handiagoa, eta horrek bikoiztu egiten du Euskadi osoko biztanleriaren hazkunde-erritmoa. Hala eta guztiz ere, Elgoibarren ageri dira Euskadi osoan nabari diren joera demografikoak: gero eta pertsona gutxiago etxeko (etxeen batez besteko tamaina 2,4 pertsonakoa da) eta biztanleriaren zahartze-prozesua.

Egindako erroldaren azterketaren arabera, Elgoibarren 18 eta 34 urte bitarteko 1.680 pertsonak biztanleriaren % 14,6 dira. Egindako inkestaren arabera, 18 eta 34 urte bitarteko gazte emantzipatuak guztien % 32 dira, hau da, 3 gaztetik 2 ez daude emantzipatuta Elgoibarren.

Emakume gazteen emantzipazio-tasa ( % 34,8) gizonena ( % 29,6) baino 5 puntu handiagoa da. 18-23 urteko biztanleriaren % 4 bakarrik dago emantzipatuta, eta 24 eta 34 urte bitarteko pertsona emantzipatuen ehunekoa % 47raino hazten da.

Etxebizitza merkatu ona

Elgoibarko etxebizitzaren merkatuaren egoera aldekoa da Gipuzkoako eta tokiko Euskadiko batez bestekoarekin alderatuta, eta argi eta garbi jokatzen du udalerri horretako emantzipazio-prozesuen alde: erabilitako etxebizitzen batez besteko prezioa 200.000 eurotik beherakoa da, 2019ko datuen arabera, eta alokairuko etxebizitzen batez besteko errenta 500 eurotik beherakoa da. Beraz, alokairuko eta, bereziki, jabetzako etxebizitza bat eskuratzeko ahalegin ekonomikoa Gipuzkoako edo Euskadiko gainerako lurraldeetako batez bestekoa baino txikiagoa da.

Hala ere, azterlanak zehazten duenez, lan-merkatura berandu iristea eta langile gazteen prekarietate-maila handiak Elgoibarren dira, Euskadi osoan bezala, emantzipazio-mailak modu negatiboan eragiten dituen funtsezko faktorea: % 45ek du enplegua. 23 urtetik gorakoen artean ere enplegu-tasa % 70era igotzen da, nahiz eta kasu horien erdietan behin-behineko enplegua izan. Diru-sarreren maila oso txikia da: hiru gaztetik bi ez dira mileurista izatera iristen. 1.651 eurotik gorako pertsonek soilik planteatu ahal izango lukete etxebizitza banaka eskuratzea, eta familiaren laguntza eta/edo Gaztelagun edo alokairu libreko etxebizitza ordaintzeko udal-laguntza bezalako laguntza publikoak izanda.

Ahal dela, alokairua

Etxebizitza-premia adierazten duten pertsonen % 42k alokairua aukeratuko luke. Une honetan emantzipatu gabe dauden gazteen % 6,6 soilik emantzipatu ahal izan dira iraganean, eta familiaren etxera itzuli behar izan dute.

Pertsona horiei etxebizitza eskuratzeko beharra duten galdetzean (diru-sarrerak dituzten ala ez alde batera utzita), % 24,3k soilik erantzun du baietz. Ehuneko hori % 34raino igotzen da 24 urtetik aurrera, eta zertxobait handiagoa da gizon gazteen artean ( % 25,7) emakumeen artean baino ( % 22,6).

Jabetza-erregimenean emantzipatutako pertsonen kasuan, batez besteko hipoteka-kuota 460 euro ingurukoa da, eta batez besteko alokairu-errenta 500 eurotik gorakoa.

Etxebizitza alde batera utzita, eta azterlanaren emaitzekin bat etorriz, enplegua da gazte gehienen lehentasun nagusia. Hala adierazten dute gazte emantzipatuen eta emantzipatu gabeen erdiek baino gehiagok.

Hurrengo pausua: Gazteen Emantzipaziorako I Plana

Gazteen Emantzipaziorako I Plana jarriko du martxan datozen hilabeteetan Elgoibarko Udalak. Oinarrian, beste hainbaten artean, helburua izango du etxebizitza hutsa merkatuan jartzea, Bizigune moduko programak bultzatuz, eta etxebizitzen egoera hobetzea birgaikuntzarako Udalak 2022ko aurrekontuan aurreikusiak dituen 145.000 euroko diru-partidarekin, etxe hauek egoera honetan mantentzeko eta hutsik daudenak merkaturatzeko.